Κατά 55% μειώθηκαν οι φορολογικοί συντελεστές στην Ευρώπη τα τελευταία 43 χρόνια και συγκεκριμένα από το 1980 μέχρι σήμερα. Οι τάσεις που κυριαρχούν στις ευρωπαϊκές χώρες είναι η διατήρηση των χαμηλών συντελεστών με στόχο τη στήριξη των επιχειρήσεων συνεπεία και των κρίσεων των τελευταίων χρόνων. Ο μέσος συντελεστής μειώθηκε περισσότερο στην Ευρώπη, με τον μέσο όρο του 1980 από 44,6% να περιορίζεται στο 19,92%.
Ωστόσο, το έτος που διανύουμε οι φορολογικοί συντελεστές των επιχειρήσεων άλλαξαν. Σε 6 από αυτές οι συντελεστές αυξήθηκαν, όπως για παράδειγμα στην Τουρκία που έφθασε στο 25% από 23%, αλλά και το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου το Brexit φαίνεται να οδήγησε τους συντελεστές από το 19% στο 25%.
Αντίθετα στη χώρα μας υπάρχει σταθερότητα από το 2019. Ο συντελεστής φορολόγησης των επιχειρήσεων παραμένει στο 22% και ενώ η κυβέρνηση είχε εξαγγείλει ότι θα μειωνόταν περαιτέρω και συγκεκριμένα στο 20% αποφασίσθηκε την περίοδο της πανδημίας να στηριχθούν μέσω της μείωσης του μη μισθολογικού κόστους. Ετσι περιόστηκαν οι ασφαλιστικές εισφορές που οδήγησαν αφενός στην ελάφρυνση των επιχειρήσεων αφετέρου στην αύξηση των αποδοχών των εργαζομένων. Σημειώνεται ότι μέχρι το 2018 οι επιχειρήσεις φορολογούνται με συντελεστή 29%, ενώ ο φόρος επί των κερδών ήταν στο 10%.
Όπως προκύπτει από τη μελέτη του Tax Foundation, που εξέτασε τους φορολογικούς συντελεστές όλων των χωρών, η Νότια Αμερική έχει τον υψηλότερο μέσο συντελεστή φορολογίας εταιρειών μεταξύ όλων των περιφερειών, 28,38%. Αντίθετα, η Ασία έχει το χαμηλότερο μέσο συντελεστή φορολογίας εταιρειών μεταξύ όλων των περιφερειών, 19,8%.
Πάντως, από την ανάλυση των στοιχείων προκύπτει ότι τα βιομηχανικά κράτη τείνουν να έχουν υψηλότερους συντελεστές φορολογίας εισοδήματος εταιρειών από τα μικρότερα κράτη. Η G7, η οποία αποτελείται από τα επτά πλουσιότερα έθνη στον κόσμο, έχει μέσο συντελεστή φορολογίας εισοδήματος εταιρειών 27,18% και μέσο σταθμισμένο συντελεστή 26,68%. Τα κράτη-μέλη του ΟΟΣΑ έχουν μέσο νόμιμο συντελεστή φορολογίας εταιρειών 23,73% και συντελεστή 26,16% όταν σταθμίζεται με βάση το ΑΕΠ.
Από τις 225 χώρες που εξετάστηκαν, οι 141 έχουν φορολογικούς συντελεστές στο 25% ή χαμηλότερα, ενώ ο μέσος συντελεστής παγκοσμίως διαμορφώνεται στο 22,27%. Οι 20 χώρες με τους υψηλότερους θεσμοθετημένους συντελεστές φορολογίας εισοδήματος εταιρειών –δηλαδή πάνω από 30%– καλύπτουν σχεδόν κάθε περιοχή και μεταξύ αυτών βρίσκονται δύο ευρωπαϊκές: η Μάλτα με 35% και η Πορτογαλία με 31,5%.
Υπάρχουν όμως και φορολογικοί παράδεισοι. Σε 20 χώρες συναντάμε από μηδενικούς συντελεστές έως εξαιρετικά χαμηλούς για τις επιχειρήσεις. Εννέα χώρες έχουν συντελεστές 10%, εκ των οποίων οι πέντε είναι ευρωπαϊκά κράτη (Ανδόρρα, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία, Κοσσυφοπέδιο και ΠΓΔΜ). Τα μόνα δύο μέλη του ΟΟΣΑ που εκπροσωπούνται μεταξύ αυτών των 20 χωρών είναι η Ουγγαρία και η Ιρλανδία. Η Ουγγαρία μείωσε τον συντελεστή φορολογίας εισοδήματος νομικών προσώπων από 19% σε 9% το 2017, ενώ η Ιρλανδία εφαρμόζει συντελεστή 12,5% από το 2003.
Παράλληλα, περί τις 140 χώρες έχουν συμφωνήσει σε έναν ελάχιστο παγκόσμιο φόρο 15%, στο πλαίσιο της παγκόσμιας φορολογικής συμφωνίας του 2021 που συντονίζει ο ΟΟΣΑ.
Σημειώνεται ότι στα τέλη του 2022, η Ε.Ε. εξέδωσε Οδηγία και όλα τα κράτη-μέλη έχουν δεσμευτεί να εφαρμόσουν τους κανόνες της Ε.Ε. Τα κράτη-μέλη υποχρεούνται να εφαρμόσουν τους κανόνες έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023, ωστόσο ορισμένα κράτη-μέλη δεν αναμένεται να τηρήσουν την προθεσμία, ενώ η Εσθονία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Μάλτα και η Σλοβακική Δημοκρατία έχουν ήδη ανακοινώσει ότι προτίθενται να αναβάλουν την εφαρμογή για μεταγενέστερη ημερομηνία, καθώς αυτό επιτρέπεται από την Οδηγία υπό ορισμένες προϋποθέσεις.
Στον μέσο όρο ο συντελεστής στην Ελλάδα
Η χώρα μας βρίσκεται στον μέσο όρο περίπου όσον αφορά τον εταιρικό συντελεστή φορολόγησης των κερδών (22%), ενώ αντίθετα διατηρεί τον χαμηλότερο συντελεστή φορολόγησης των μερισμάτων. Βέβαια, κάποιες χώρες έχουν ιδιαίτερα χαμηλούς εταιρικούς συντελεστές της τάξης του 10%-12,5%, άλλες χώρες έχουν μεγάλες υπεραποσβέσεις δαπανών, ενώ άλλες έχουν ενσωματώσει εταιρικό φόρο και φόρο μερισμάτων με στόχο να προσελκύουν επενδύσεις.
Σύμφωνα με το Tax Foundation, η Ιρλανδία έχει τον υψηλότερο ανώτατο φορολογικό συντελεστή μερισμάτων μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών του ΟΟΣΑ με 51%. Ακολουθούν η Δανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, με 42% και 39,4% αντίστοιχα.
Ωστόσο, Ιρλανδία και Κύπρος αποτελούν πόλο έλξης για επιχειρήσεις, επιβάλλοντας τον ίδιο συντελεστή, 12,5% που είναι από τους χαμηλότερους μεταξύ των χωρών της Ευρωζώνης και από τους χαμηλότερους στην Ευρώπη. Στην Κύπρο δεν παρακρατούνται φόροι σε διανομή μερισμάτων, ή πληρωμή τόκων και τα κέρδη από πώληση τίτλων (περιλαμβανομένων και μετοχών) εξαιρούνται οποιουδήποτε φόρου
Η Εσθονία και η Λετονία είναι οι μόνες ευρωπαϊκές χώρες που δεν επιβάλλουν φόρο στα εισοδήματα από μερίσματα. Αυτό οφείλεται στο εταιρικό τους σύστημα φορολογίας που βασίζεται σε ταμειακές ροές. Αντί να επιβάλλουν φόρο μερισμάτων, η Εσθονία και η Λετονία επιβάλλουν φόρο εισοδήματος 20% όταν μια επιχείρηση διανέμει τα κέρδη της στους μετόχους.
Από τις χώρες που επιβάλλουν φόρο μερισμάτων, η Ελλάδα έχει τον χαμηλότερο φορολογικό συντελεστή 5%, ακολουθούμενη από τη Σλοβακία με 7%. Οι ευρωπαϊκές χώρες του ΟΟΣΑ επιβάλλουν έναν μέσο ανώτατο φορολογικό συντελεστή μερισμάτων 24%.
Σημειώνεται ότι σε πολλές χώρες τα εταιρικά κέρδη υπόκεινται σε δύο επίπεδα φορολογίας: τον εταιρικό φόρο εισοδήματος σε επίπεδο οικονομικής οντότητας όταν η εταιρεία κερδίζει εισόδημα και τον φόρο μερισμάτων ή τον φόρο κεφαλαιουχικών κερδών σε ατομικό επίπεδο όταν αυτό το εισόδημα μεταβιβάζεται στους μετόχους. Ορισμένες χώρες, ωστόσο, έχουν ενσωματώσει τη φορολόγηση των εταιρικών και μερισμάτων/κεφαλαιουχικών κερδών για την εξάλειψη αυτής της διπλής φορολογίας.