Της Βάσως Αγγελέτου
Με επενδυτική βαθμίδα, ισχυρά κέρδη, έναρξη της αποεπένδυσης του Δημοσίου και δημόσια εγγραφή νέας τράπεζας εισέρχεται ο τραπεζικός κλάδος στο τέταρτο τρίμηνο του έτους, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι οι χρηματοπιστωτικές συνθήκες σε τίποτα πλέον δεν θυμίζουν την οικονομική κρίση και τις οδυνηρές συνέπειες της προηγούμενης δεκαετίας.
Σημαντικό “καύσιμο” για τον εγχώριο τραπεζικό κλάδο αναμένεται να αποτελέσει τα επόμενα έτη και το Ταμείο Ανάκαμψης, με πόρους που υπερβαίνουν τα 55 δισ. ευρώ για την Ελλάδα έως το 2026. Εφόσον η απορρόφηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων ανταποκριθεί στις δυνατότητες του προγράμματος, οι τράπεζες αναμένεται να διανείμουν δάνεια δεκάδων δισ. ευρώ, ενισχύοντας ουσιαστικά τα οργανικά τους κέρδη και τα επόμενα έτη.
Τέσσερις είναι οι βασικοί καταλύτες που αλλάζουν άρδην το κλίμα για το εγχώριο χρηματοπιστωτικό σύστημα, το οποίο ευνοείται από τις νομισματικές συνθήκες, ενισχύοντας τα θεμελιώδη μεγέθη του.
Επιστρέφει η επενδυτική βαθμίδα
Την αναβάθμιση της πιστοληπτικής αξιολόγησης της ελληνικής οικονομίας σε “investment grade” από τον οίκο DBRS στις αρχές Σεπτεμβρίου διαδέχθηκε ένα μπαράζ αναβαθμίσεων και για τις ελληνικές τράπεζες.
Αποκορύφωμα των διεθνών “ευσήμων” ήταν η επαναφορά της επενδυτικής βαθμίδας (“Baa3”) για Eurobank και Εθνική Τράπεζα από τη Moody’s για τις καταθέσεις, με την εκτίμηση ότι οι θετικές επιδόσεις των ελληνικών τραπεζών θα διατηρηθούν, επιβεβαιώνοντας τις καλές επιδόσεις τους σε βάθος διετίας. Εφόσον επαληθευτεί η εκτίμηση αυτή, υποστηρίζει ο κορυφαίος οίκος, τα πιστωτικά ιδρύματα θα ενισχύσουν την κεφαλαιακή τους βάση και τη δυνατότητα απορρόφησης ενδεχόμενων ζημιών.
Παράλληλα, ο οίκος Fitch αναβάθμισε κατά μία βαθμίδα το μακροπρόθεσμο αξιόχρεο των Eurobank, Πειραιώς, Alpha Bank και Εθνικής. Συγκεκριμένα, ο οίκος αναβάθμισε τη μακροπρόθεσμη πιστοληπτική αξιολόγηση της Εθνικής και της Eurobank στο “BB”, από “BB-” προηγουμένως, και της Eurobank στο “BB”, από “BB-“. Επίσης, αναβάθμισε τη μακροπρόθεσμη πιστοληπτική αξιολόγηση της Τράπεζας Πειραιώς στο “BB-“, από “B” προηγουμένως, και τις μακροπρόθεσμες πιστοληπτικές της Alpha Bank στο “BB-“, από “B+” προηγουμένως.
Εν τω μεταξύ, ψήφο εμπιστοσύνης “καταθέτουν” οι διεθνείς οίκοι στις ελληνικές τράπεζες, διασκεδάζοντας τις εντυπώσεις που άφησαν οι πρόσφατες φυσικές καταστροφές, προκαλώντας ισχυρή ρευστοποίηση στο ταμπλό.
Η Citigroup υπογραμμίζει πως δεν υπάρχουν ουσιαστικά λόγοι για το πρόσφατο sell-off των τραπεζικών μετοχών, δεδομένων των ισχυρών επιδόσεων που σημείωσαν στα οικονομικά τους αποτελέσματα, εκτιμώντας ότι αποτελούν μια σημαντική επενδυτική ευκαιρία. Η ίδια, μάλιστα, αναβαθμίζει ανοδικά τα εκτιμώμενα κέρδη ανά μετοχή, προχωρώντας σε αύξηση κατά +14% φέτος, +6% το επόμενο έτος και +1% το 2025.
Ανάλογη στάση κρατά και η J.P. Morgan σε πρόσφατη έκθεσή της, “βλέποντας” περιθώρια ανόδου της τάξης του 55% κατά μέσο όρο, με την τιμή-στόχο για την Alpha Bank να τοποθετείται στα 2,20 ευρώ από 2 ευρώ προηγουμένως, για τη Eurobank στα 2,25 ευρώ από 1,90 ευρώ, για την Εθνική στα 8,10 ευρώ από 7,30 ευρώ και για την Πειραιώς στα 4,65 ευρώ από 3,90 ευρώ πριν.
Ξεκινά η αποεπένδυση του ΤΧΣ
Με προσφορά επαναγοράς του 1,4% που κατέχει το Δημόσιο στο μετοχικό της κεφάλαιο έκοψε η Eurobank το “νήμα” της κρίσιμης διαδικασίας αποεπένδυσης του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες. Η διαδικασία για τη Eurobank αναμένεται να ολοκληρωθεί έως τα μέσα Οκτωβρίου, με την ολοκλήρωση της διαγωνιστικής διαδικασίας που βρίσκεται σε εξέλιξη.
Tο αποτέλεσμα της διαγωνιστικής διαδικασίας αναμένεται να ανακοινωθεί από το απόγευμα της Παρασκευής 6 Οκτωβρίου έως το πρωί της Δευτέρας 9 Οκτωβρίου και η συναλλαγή της μεταβίβασης των μετοχών −εφόσον δεν υπάρξει ουσιαστική ανταγωνιστική προσφορά− θα ολοκληρωθεί λίγες ημέρες αργότερα.
Την ίδια ώρα, η Alpha Bank επιδιώκει την όσο το δυνατόν ταχύτερη απεμπλοκή του Δημοσίου από το μετοχικό της κεφάλαιο, διεκδικώντας προτεραιότητα στη διαδικασία λόγω του χαμηλότερου ποσοστού συμμετοχής του ΤΧΣ (9%) έναντι των υπόλοιπων δύο τραπεζών, δηλαδή της Εθνικής (40%) και της Πειραιώς (27%).
Πηγές του Capital.gr, πάντως, αναφέρουν ότι προς το παρόν δεν έχει υποβληθεί επενδυτική προσφορά για την Alpha Bank στο ΤΧΣ, γεγονός που σημαίνει ότι πιθανότερο σενάριο είναι να εκκινηθεί η διαγωνιστική διαδικασία για την Εθνική Τράπεζα. Πηγές με γνώση των διαδικασιών θεωρούν πιθανότερο το σενάριο διάθεσης μεριδίου 15% σε στρατηγικούς επενδυτές ή επενδυτή και το υπόλοιπο 5% −από το πρώτο μέρος της συναλλαγής− σε μικροεπενδυτές (retail).
Σε κάθε περίπτωση, όλα θα εξαρτηθούν −εκτός από τη στρατηγική του ΤΧΣ− από το κλίμα στις αγορές, τυχόν ανταγωνιστικές διαδικασίες που εκκινούνται παράλληλα σε άλλα assets του Δημοσίου, καθώς και από το επενδυτικό ενδιαφέρον το οποίο αναμένεται να εκδηλώσουν θεσμικοί επενδυτές και funds για είσοδο στην τράπεζα.
Διατηρείται η ισχυρή κερδοφορία
Στα επίπεδα του πρώτου εξαμήνου −και της χρήσης του 2022− αναμένεται να διατηρηθούν οι ρυθμοί κερδοφορίας των ελληνικών τραπεζών και το δεύτερο εξάμηνο του έτους με “καύσιμο” τα υψηλά επιτόκια της ΕΚΤ, αγγίζοντας ή υπερβαίνοντας τα περυσινά επίπεδα κερδών, ύψους 3,6 δισ. συνολικά στον κλάδο.
Στις αρχές Σεπτεμβρίου η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προχώρησε σε νέα αύξηση των επιτοκίων, κατά 25 μονάδες βάσης, φτάνοντας στο ιστορικό ρεκόρ του 4%. Οι συνθήκες της “σφιχτής” νομισματικής πολιτικής αναμένεται να διατηρηθούν για αρκετούς μήνες και το 2024, “γεμίζοντας” τα ταμεία των τραπεζών − έστω και με μικρότερους ρυθμούς.
Σύμφωνα με την J.P. Morgan, οι ισχυρές προοπτικές σε επίπεδο κερδοφορίας παραμένουν άθικτες. Οι ελληνικές τράπεζες, όπως σημειώνει, κατέγραψαν αύξηση 59% στα καθαρά επιτοκιακά έσοδα σε ετήσια βάση το πρώτο εξάμηνο, χάρη στην ταχεία μετακύλιση των υψηλότερων επιτοκίων στην πλευρά του ενεργητικού (η μετακύλιση στα δανειακά χαρτοφυλάκια ήταν στο 70%-80%).
Η αμερικανική τράπεζα αναμένει επιβράδυνση του κύκλου κερδοφορίας που οδηγείται από τα καθαρά έσοδα από τόκους (NII), καθώς το κόστος των καταθέσεων αναμένεται να αυξηθεί και τα επιτόκια να ομαλοποιηθούν μέχρι τα τέλη του 2025. Ωστόσο, την ίδια στιγμή εκτιμά πως οι προσδοκίες της συναίνεσης εξακολουθούν να μην αντικατοπτρίζουν επαρκώς την πορεία των εσόδων για τον κλάδο, λαμβάνοντας υπόψη το momentum αύξησης των δανείων που υπερβαίνει την τάση, τους χαμηλούς δείκτες δανείων προς καταθέσεις (LDR), την ισχυρή βάση καταθέσεων λιανικής, καθώς και τον περιορισμένο ανταγωνισμό στα περιθώρια.
Σύμφωνα με τη Citi, αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία για τις προοπτικές των επτοκιακών περιθωρίων των τραπεζών εφεξής είναι η μετατόπιση των καταθέσεων από τους τρεχούμενους λογαριασμούς στις προθεσμιακές καταθέσεις και η μετακύλιση των υψηλότερων επιτοκίων στο κόστος των καταθέσεων (beta καταθέσεων). Μετά την κορύφωση των ΝΙΙ αυτό το τρίμηνο, στη συνέχεια θα αρχίσουν να παρουσιάζουν σταδιακή πτώση το 2024-2025, εκτιμά η διεθνής τράπεζα.
Σε ό,τι αφορά την πιστωτική επέκταση, η Citi θεωρεί πως θα ανακάμψουν, ειδικά στο δ’ τρίμηνο, όπως εκτιμούν και οι διοικήσεις των τραπεζών, ενώ θα συνεχίσουν να βελτιώνονται το 2024 και καθώς θα ξεκινήσουν οι μειώσεις των επιτοκίων της ΕΚΤ.
Μια νέα τράπεζα στο Χρηματιστήριο
Για πρώτη φορά έπειτα από 17 έτη μια νέα τράπεζα περνά το κατώφλι του κατώφλι του Χρηματιστηρίου Αθηνών. Η Optima Bank ολοκλήρωσε με επιτυχία την Παρασκευή τη δημόσια εγγραφή της, επιτυγχάνοντας τον στόχο της υπερκάλυψης της ζήτησης πάνω από 2-3 φορές.
Το γεγονός αυτό έχει σημαντική συμβολική αξία, διότι τόσο η μεγάλη ζήτηση του ευρέος επενδυτικού κοινού όσο και η είσοδος εμβληματικών anchor investors επιβεβαιώνουν την ανάκτηση της αξιοπιστίας για τον τραπεζικό κλάδο αλλά και για την ελληνική οικονομία συνολικά.
Σημειώνεται ότι το ένα τρίτο περίπου του IPO καλύφθηκε από στρατηγικούς επενδυτές. Με το μεγαλύτερο ποσό (21 εκατ. ευρώ) συμμετείχε ο Χένρι Χόλτερμαν της Reggeborgh Invest, εξασφαλίζοντας μερίδιο 4%. Θυμίζεται ότι, εκτός από μέτοχος της Ελλάκτωρ, ο Ολλανδός μεγαλοεπενδυτής κατέχει ποσοστό 9% στην Alpha Bank, με ανοιχτό το ενδεχόμενο περαιτέρω διεύρυνσης του μεριδίου του.
Η δεύτερη μεγαλύτερη επένδυση προήλθε από το καναδικό fund Fiena Capital, το οποίο συνείσφερε κατά 15 εκατ. ευρώ. Σημειώνεται ότι το fund συμμετέχει ήδη σε ελληνικές τράπεζες και κοιτάζει επενδύσεις και σε άλλους κλάδους της ελληνικής οικονομίας. Τρίτος −και σταθερός− πυλώνας της νέας τράπεζας είναι η οικογένεια Βαρδινογιάννη, η οποία συμμετείχε με 10 εκατ. ευρώ μέσω της Motor Oil, μειώνοντας το ποσοστό της σε 50%, από 70% περίπου.
Στη δημόσια εγγραφή συμμετείχαν, επίσης, πρόσθετοι θεσμικοί επενδυτές αλλά και σημαντική δεξαμενή ιδιωτών επενδυτών (retail), γεγονός που διασφαλίζει τη μέγιστη ρευστότητα και αναγνωρισιμότητα για τη νέα τράπεζα.
Με τη ρευστότητα που θα αντλήσει μέσω του IPO, η Optima θα συνεχίσει την ισχυρή αναπτυξιακή της πορεία, συμβάλλοντας στην ενίσχυση της ελληνικής οικονομίας, υποστηρίζοντας την επιχειρηματικότητα μέσω της χορήγησης δανείων για βιώσιμα επενδυτικά σχέδια, που σέβονται το περιβάλλον, προάγουν την εταιρική κοινωνική ευθύνη και συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα πρώτου εξαμήνου του 2023, τα κέρδη σε επίπεδο ομίλου ανήλθαν σε 44,1 εκατ. ευρώ − ποσό που υπερβαίνει τα ετήσια κέρδη του 2022. Τα κέρδη αυτά αντιστοιχούν σε 29,6% απόδοση ιδίων κεφαλαίων σε ετησιοποιημένη βάση, γεγονός που καθιστά την τράπεζα ιδιαίτερα ελκυστική στα μέτρα δυνητικών επενδυτών.
Σε επίπεδο καταθέσεων, η Optima έχει σπάσει το φράγμα των 3 εκατ. ευρώ, κερδίζοντας το 43,7% της αύξησης των καταθέσεων συνολικά στον κλάδο το α’ εξάμηνο του έτους (+602 εκατ. ευρώ). Ως προς τα δάνεια, αυτά υπερέβησαν τα 2 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 351 εκατ. ευρώ σε σχέση με το τέλος του 2022, καταγράφοντας πιστωτική επέκταση έναντι της συρρίκνωσης που καταγράφεται συνολικά στον κλάδο το ίδιο διάστημα.
Εν τω μεταξύ, σε τροχιά ισχυρής ανάπτυξης αναμένεται να διατηρηθεί η Optima το δεύτερο εξάμηνο του έτους, με το ROE να αναμένεται να διαμορφωθεί στα επίπεδα του 24,5% και τα έσοδα ακόμα υψηλότερα από το πρώτο εξάμηνο.