Του Μάνου Χαχλαδάκη
Σε αντίθεση με την παραδοσιακή θερινή ραστώνη που αποδίδεται στον Αύγουστο και είθισται να φτάνει ως τις αγορές, ο φετινός ήταν ένας μήνας που επιφύλασσε έντονες συγκινήσεις για τα χρηματιστηριακά ταμπλό, τόσο στην Αθήνα όσο και διεθνώς.
Αρχικά, και χωρίς να γίνει άμεσα αντιληπτό, η αύξηση επιτοκίων της Bank of Japan στο 0,25% στις 31 Ιουλίου είχε θέσει τις βάσεις για την αποσταθεροποίηση των παγκόσμιων αγορών, η οποία πυροδοτήθηκε όταν στις 2 Αυγούστου η έκθεση του υπουργείου Εργασίας των ΗΠΑ έδειξε καθίζηση των νέων μισθολογίων τον Ιούλιο στη χώρα. Ο συνδυασμός των έντονων υφεσιακών φόβων που ανέκυψαν για τη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη με τη μαζική εκκαθάριση που γινόταν παράλληλα στα carry trades στο γιεν, μετά την κατακόρυφη ανατίμηση της αξίας του ιαπωνικού νομίσματος στον απόηχο των επιθετικών κινήσεων της Bank of Japan, οδήγησε στο παγκόσμιο ξεπούλημα της Δευτέρας 5 Αυγούστου. Αλλά εξίσου εντυπωσιακή ήταν και η ανάκαμψη που ακολούθησε σε χρόνο-ρεκόρ.
Χαρακτηριστικό είναι ότι ο “δείκτης των δεικτών”, ο S&P 500, πραγματοποίησε το μεγαλύτερο ανοδικό του σερί από τον Νοέμβριο του 2023 με 8 διαδοχικές συνεδριάσεις, που τον επανέφεραν σε απόσταση κάτω του 2% από το ιστορικό υψηλό του (5.667 μονάδες/16 Ιουλίου) μέσα σε λιγότερες από δύο εβδομάδες.
Την ίδια ώρα ο δείκτης μεταβλητότητας των παραγώγων στο Σικάγο VIX, γνωστός και ως ο “δείκτης φόβου” της Wall Street, ο οποίος στις 5 Αυγούστου είχε εκτιναχθεί σε επίπεδα που είχε να καταγράψει από τα πρώτα στάδια της πανδημίας άνω του 65, επίσης μέσα σε δύο εβδομάδες είχε υποχωρήσει σε χαμηλά προ του sell-off, κάτω και του 15.
Η αγορά των ΗΠΑ μάλιστα δεν έδειξε να πτοείται ούτε όταν την Τετάρτη δημοσιεύθηκε η κατακόρυφα πτωτική αναθεώρηση των θέσεων εργασίας το 12μηνο μέχρι τον φετινό Μάρτιο, δείχνοντας ότι νέα μισθολόγια σε θέσεις εκτός αγροτικού τομέα ήταν 818.000 λιγότερα από ό,τι είχε εκτιμηθεί αρχικά. Ωστόσο, η Wall Street συνέχισε ανοδικά, με την 9η θετική της συνεδρίαση σε 10.
Στη Λεωφόρο Αθηνών ο Γενικός Δείκτης πραγματοποίησε μια εξίσου εντυπωσιακή ανάκαμψη, καθώς χρειάστηκε λιγότερο από δύο εβδομάδες για να καλύψει τις απώλειες της 5ης Αυγούστου, όταν διολίσθησε στις 1.341 μονάδες (ενδοσυνεδριακό χαμηλό στις 1.320,7 μονάδες). Συγκεκριμένα, ύστερα από οκτώ συνεδριάσεις (επτά ανοδικές) το κλείσιμο της Παρασκευής 16/8 βρήκε την αγορά στις 1.431 μονάδες, το επίπεδο όπου βρισκόταν πριν από το παγκόσμιο ξεπούλημα (κλείσιμο 2/8 στις 1.430 μονάδες). Το μομέντουμ όμως δεν διατηρήθηκε, με την ελληνική αγορά να ρίχνει ρυθμούς και, κυρίως, τη συναλλακτική δραστηριότητα να εμφανίζει κατακόρυφη καθίζηση.
Ενδεικτικό είναι ότι ο τζίρος στις δύο πρώτες συνεδριάσεις της τελευταία εβδομάδας αθροιστικά (54 εκατ. ευρώ τη Δευτέρα, 67 εκατ. ευρώ την Τρίτη) ξεπέρασε οριακά τον τζίρο της συνεδρίασης με την οποία έκλεισε η περασμένη (Παρασκευή 16/8 στα 109 εκατ. ευρώ), ενώ και στην πορεία διατηρήθηκαν οι χαμηλοί ρυθμοί στις συναλλαγές μέχρι και την Πέμπτη, αρκετά μακριά από το “ψυχολογικό όριο” των 100 εκατ. ευρώ.
Η απενεργοποίηση των επενδυτών μπορεί να αποδοθεί σε έναν βαθμό στην εποχικότητα, καθώς η παραδοσιακή απουσία ειδήσεων τον Αύγουστο καθιστά πιο δύσκολη την κινητοποίηση δυνάμεων, αν και πρέπει να επισημανθεί ότι η ανάκαμψη από το παγκόσμιο sell-off έλαβε χώρα επίσης χωρίς την ύπαρξη συγκεκριμένου καταλύτη. Σε κάθε περίπτωση, η αγορά δείχνει ότι αναζητά τους καταλύτες που θα δρομολογήσουν ένα νέο ανοδικό σκέλος και κυρίως την αύξηση της συναλλακτικής δραστηριότητας με την εισροή νέων κεφαλαίων.
Τα ορόσημα του Σεπτεμβρίου
Στο καλεντάρι του επόμενου μήνα βρίσκονται ημερομηνίες που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ευεργετικά για τη Λ. Αθηνών και να της δώσουν μια ανανεωμένη ώθηση, με τη νέα “ετυμηγορία” της Moody’s να ξεχωρίζει στις 13 Σεπτεμβρίου.
Η Ελλάδα βρίσκεται μεν σε αξιολόγηση επενδυτικής βαθμίδας ήδη από τον Δεκέμβριο του 2023, όταν η Fitch Ratings αναβάθμισε και αυτή την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας (BBB-) λίγο αφότου είχε πράξει το ίδιο η Standard & Poor’s (Οκτώβριος) και έτσι καλύφθηκε το κριτήριο των δύο εκ των τριών μεγάλων οίκων, αλλά η επιπλέον επικύρωση που απομένει από τη “δύσκολη” Moody’s θα μπορούσε να ενισχύσει περαιτέρω την επενδυτική ψυχολογία. Η αξιολόγηση δεν συνδέεται άμεσα μεν με το Χρηματιστήριο Αθηνών και τα ελληνικά assets, ωστόσο η αναβάθμιση σε επενδυτική βαθμίδα και από τη Moody’s θα μπορούσε να επηρεάσει θετικά τις ροές επενδυτικών κεφαλαίων από διεθνή funds, ανοίγοντας τον δρόμο για πρόσθετη ζήτηση για τοποθετήσεις σε ελληνικά κεφάλαια της τάξεως έως και 10 δισ. ευρώ.
Λίγο αργότερα, το διήμερο 17-18 Σεπτεμβρίου ακολουθεί ένα διεθνές ορόσημο, που δεν μπορεί όμως παρά να έχει έντονο αντίκτυπο και στην ελληνική αγορά: η συνεδρίαση της ισχυρότερης κεντρικής τράπεζας στον πλανήτη, Federal Reserve, κατά την οποία θεωρείται ουσιαστικά δεδομένο πλέον ότι θα προβεί στην πρώτη μείωση επιτοκίων επί του κύκλου νομισματικής σύσφιξης που ξεκίνησε στις 17 Μαρτίου του 2022. Ήδη τα πρακτικά από τη συνεδρίαση της επιτροπής νομισματικής πολιτικής της Fed το διήμερο 30-31 Ιουλίου, που δημοσιεύθηκαν την Τετάρτη, φανέρωσαν ότι “στη συντριπτική τους πλειοψηφία” οι αξιωματούχοι της τράπεζας “παρατήρησαν ότι, εάν τα οικονομικά δεδομένα συνεχίσουν να έρχονται περίπου όπως αναμένονται, θα ήταν πιθανόν σκόπιμη η χαλάρωση της νομισματικής πολιτική στην επόμενη συνεδρίαση”, όπως αναφέρει το λεκτικό της ανακοίνωσης.
Η κίνηση προφανώς έχει ξεκινήσει ήδη να τιμολογείται στις αγορές και το πρόσφατο ράλι ανάκαμψης της Wall Street έχει σε μεγάλο βαθμό προεξοφλητικό χαρακτήρα, αλλά μένει ακόμα να φανεί και το μέγεθος της περικοπής, με μια μικρή μείωση της τάξεως των 25 μονάδων βάσης (στο επίπεδο του 5% με 5,25%) να έχει πάρει κεφάλι με πιθανότητες λίγο πάνω του 60% στα σχετικά πονταρίσματα των συνδεδεμένων futures, ενώ αντίστοιχα μια μεγαλύτερη κίνηση της τάξεως των 50 μονάδων βάσης (στο 4,75% με 5%) συγκεντρώνει λίγο λιγότερο του 40% (με μηδενικές τις πιθανότητες διατήρησης του τρέχοντος επιπέδου). Σε κάθε περίπτωση και πλην άλλων απροόπτων, οδεύοντας προς τη συνεδρίαση το κλίμα στις αγορές αναμένεται να ενισχυθεί περαιτέρω, με τη Λεωφόρο Αθηνών να ακολουθεί.
Τέλος, πριν από αυτά, μια εξέλιξη που αναμένεται άμεσα είναι το rebalancing λόγω των αλλαγών στους δείκτες του MSCI στις 30 Αυγούστου, με τις αλλαγές να τίθενται σε ισχύ στην πρώτη συνεδρίαση του Σεπτεμβρίου (2/9). Το ενδιαφέρον προφανώς θα εστιάσει στη μετοχή της Motor Oil, η οποία μεταφέρεται στον μικρότερο δείκτη MSCI Small Cap από τον βασικό MSCI Greece Standard, αλλά αυτό δεν αποκλείεται να λειτουργήσει θετικά για τις υπόλοιπες εννέα πλέον του “μεγάλου” με τις ανακατατάξεις επενδυτικών θέσεων που θα επιφέρει η αλλαγή.
“Αμβλύνονται σημαντικά οι επενδυτικοί φόβοι”
Σύμφωνα με τον Συμεών Μαυρουδή, LLM, MSc, Mutual Fund/Portfolio Manager, το επενδυτικό κλίμα εμφανίζεται βελτιωμένο τόσο στο Χρηματιστήριο Αθηνών όσο και στις διεθνείς αγορές. Τούτο δε επιρρωννύεται από την παρατήρηση πως ο μεγαλύτερος σε κεφαλαιοποίηση χρηματιστηριακός δείκτης S&P 500 κατέγραψε 9 ανοδικές συνεδριάσεις στις τελευταίες 10, διαγράφοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο όλες τις απώλειες που υπέστη στις δύσκολες πρώτες συνεδριάσεις του Αυγούστου. Συν αυτώ, επαναπροσέγγισε τα πρόσφατα επιτευχθέντα ιστορικά του υψηλά, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το αγοραστικό ενδιαφέρον.
Παρόμοια συμπεριφορά και για τον Γενικό Δείκτη στην Αθήνα, που κατάφερε να κρατήσει τη μεσοπρόθεσμη ανοδική του τάση παράγοντας αγοραστικό σήμα στις 1.320 μονάδες (συνεδρίαση 5ης Αυγούστου), ενώ αντιμετωπίζει ανοιχτά πλέον την τελευταία ζώνη αντίστασης των 1.240 – 1.455 μονάδων, στον δρόμο για τις ευκταίες 1.600.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, αμβλύνονται σημαντικά οι επενδυτικοί φόβοι που προέκυψαν από τη συνδυασμένη μετάφραση της ενδεχόμενης ανάφλεξης της γεωστρατηγικής κρίσης στη Μέση Ανατολή, της χλιαρής εικόνας στα μακροοικονομικά των ΗΠΑ ενόψει απευθείας παρεμβάσεων της Ομοσπονδιακής Τράπεζας στα εκείθεν επιτόκια, αλλά και της ανατίμησης του γιεν λόγω των αποφάσεων της BoJ, με απευθείας προεκτάσεις στο carry trade και την ανατροφοδότηση του πελώριου αμερικανικού χρέους. Εξάλλου, τα παραπάνω συνεπικουρούνται από τη συμπεριφορά της τιμής του αργού πετρελαίου, που καταγράφει χαμηλά έτους πέριξ των 72 δολαρίων ανά βαρέλι (WTI), απομακρύνοντας την αναζωπύρωση του πληθωρισμού.
Εστιάζοντας στο ελληνικό ταμπλό, συνεχίζει στο σχόλιο του ο Σ. Μαυρουδής, η επιστροφή των αγοραστών έχει συνδυαστεί με μια διττή μετάφραση στη διάρθρωση χαρτοφυλακίων. Κατά πρώτον, από τις πολλές “ενδιαφέρουσες” μετοχές των τελευταίων πολλών μηνών και ανεξάρτητα από την κεφαλαιοποίηση ή τον κλάδο, μια πρώτη ομάδα κατάφερε να συντηρηθεί στα ιστορικά ή πολυετή (κατά περίπτωση) υψηλά, επιδεικνύοντας σοβαρή ανθεκτικότητα που θα χρειαστεί για την ανοδική συνέχεια, όπως οι Τιτάν (TITC), Cenergy (CENER), Coca Cola (ΕΕΕ), ΟΛΠ (ΟΛΠ), Κρι Κρι (ΚΡΙ), ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ (ΓΕΚΤΕΡΝΑ), Ideal (ΙΝΤΕΚ), Performance (ΠΕΡΦ).
Κατά δεύτερον, παρατηρήθηκε ότι μολονότι κάποιες άλλες πιέστηκαν λίγο περισσότερο, η άριστη μακροπρόθεσμη εικόνα τους, τα ισχυρά χρηματοοικονομικά μεγέθη και οι δικαιολογημένες προσδοκίες ανόδου τις κατατάσσουν σε επιλογές πρώτης κατηγορίας: Μυτιληναίος (ΜΥΤΙΛ), ΟΠΑΠ, Aegean (ΑΡΑΙΓ), Jumbo (-ΛΑ), Εθνική (ΕΤΕ), Eurobank (ΕΥΡΩΒ), Motor Oil (ΜΟΗ). Ειδικότερα για την τελευταία, υπενθυμίζουμε την έξοδό της από τον MSCI Standard με τις ενδιαφέρουσες εκροές στο κλείσιμο της 30ής Αυγούστου.
“Σημάδι ωριμότητας η γρήγορη ανάκτηση των απωλειών”
Το Χρηματιστήριο Αθηνών –ακολουθώντας και τις διεθνείς αγορές– ύστερα από σερί ανοδικών συνεδριάσεων “διέγραψε” τις απώλειες της “Μαύρης Δευτέρας” 5 Αυγούστου, σημειώνει ο Πέτρος Στεριώτης, πιστοποιημένος τεχνικός αναλυτής, που θεωρεί θετικό σημάδι για την ωρίμανση του Χ.Α. τη γρήγορη ανάκτηση των απωλειών και την “αλλαγή σελίδας” μετά το κραχ.
Σαφώς και κρατάμε την υπερ-εξάρτηση της λεωφόρου Αθηνών από τα “ακραία καιρικά φαινόμενα” των παγκόσμιων κεφαλαιαγορών (μήπως τα περί “αυτονόμησής” της τελικά δεν ισχύουν και τόσο;), αλλά τα θεμελιώδη πολλών ελληνικών εισηγμένων παραμένουν ισχυρά (βλέπε τιμή/λογιστική αξία, μερισματική απόδοση, ελεύθερες ταμειακές ροές κ.ά.) και το outlook ευοίωνο.
Σε επίπεδο έτους ο Γενικός Δείκτης παραμένει σε θετικό έδαφος (κέρδη της τάξης του 10%) και ο τραπεζικός κλαδικός πρωταγωνιστεί, με ό,τι η υπεραπόδοσή του συνεπάγεται για τις επενδυτικές προτιμήσεις και για το υπόλοιπο του 2024. Βεβαίως, ενώ ο αμερικάνικος S&P-500 επέστρεψε “με συνοπτικές διαδικασίες” στα ιστορικά υψηλά του, ο Γ.Δ. κινείται εδώ και 7 μήνες σε ένα συγκεκριμένο εύρος τιμών (με χαμηλό τις 1.320 μονάδες) και δεν αποτολμά (ακόμη) την ανάκτηση του υψηλού 13 ετών που… περιμένει στις 1.505.
Θα λέγαμε ότι, παρά τα πολλά θετικά, το αίσθημα εσωστρέφειας στο ελληνικό Χ.Α. (βλέπε μη πειστικός τζίρος, “απουσία” ντόπιων κωδικών λιανικής κ.λπ.) παραμένει. Θα μπορέσει άραγε η ελληνική κεφαλαιαγορά να κεφαλαιοποιήσει περαιτέρω το εν εξελίξει δομικό bull market ή οι επόμενες, αναπόφευκτες χρηματιστηριακές κρίσεις θα είναι… “χωρίς επιστροφή”;
Προσεχώς η αγορά αναμένει newsflow από εταιρικά αποτελέσματα εξαμήνου, αναδιάρθρωση δεικτών και αξιολογήσεις της ελληνικής οικονομίας από ξένους οίκους, με την “επενδυτική βαθμίδα” να παραμένει η λέξη-κλειδί που θα καθορίσει πολλά σε επίπεδο αντιμετώπισης του Χ.Α. από τους Θεσμικούς, καταλήγει ο Π. Στεριώτης.