-|-
Στις κρίσιμες “λεπτομέρειες” του συμβιβασμού που έρχεται μεταξύ Γερμανίας και Γαλλίας για τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες έχει επικεντρωθεί η Αθήνα, αφού σε κάθε περίπτωση ο βασικός “κορμός” της κεντρικής συμφωνίας θα είναι λίγο ή περισσότερο καλύτερος από το σημερινό καθεστώς.
Η βασική διαφωνία μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας είναι για το αν θα πρέπει να υπάρχουν “αυτοματισμοί” όπως και στο σημερινό Σύμφωνο Σταθερότητας ή όχι. Η Γαλλία θεωρεί ότι αυτοματισμοί όπως ο κανόνας της ετήσιας μείωσης του 1/20 για τις χώρες με χρέος πάνω από 60% του ΑΕΠ έφεραν πολιτικές λιτότητας και οικονομική επιβράδυνση, σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία. Γι’ αυτό και θα πρέπει το σύστημα αξιολόγησης να γίνει πιο ευέλικτο και προσαρμοσμένο στον οικονομικό κύκλο κάθε χώρας. Είναι προφανές ότι η Ελλάδα βρίσκεται στο στρατόπεδο της Γαλλίας. Από την άλλη, η Γερμανία θέλει οπωσδήποτε να υπάρχει συγκεκριμένος στόχος για την ετήσια μείωση του χρέους κατά τουλάχιστον 1% του ΑΕΠ και άμεσες διορθώσεις από το κράτος-μέλος που θα έχει έλλειμμα πάνω από το 3% του ΑΕΠ.
Το παράδοξο είναι ότι σήμερα η Αθήνα αισθάνεται άνετα και με το γερμανικό σενάριο, αν κρίνει κανείς από τις δημοσιονομικές της επιδόσεις ειδικά στο χρέος, το οποίο αναμένεται να καταγράψει στο τέλος του χρόνου μείωση 57% του ΑΕΠ σε τρία χρόνια, στο 159,8% του ΑΕΠ φέτος, από 206,2% του ΑΕΠ το 2020.
Στο ECOFIN της προηγούμενης εβδομάδας η συμφωνία μετατέθηκε σε μια πιθανή νέα συνάντηση των ΥΠΟΙΚ της Ε.Ε. μόνο για το θέμα των δημοσιονομικών κανόνων, με την προθεσμία για μια τελική συμφωνία να λήγει στο ECOFIN της 7ης Δεκεμβρίου. Τούτο διότι η συμβιβαστική πρόταση της Ισπανικής Προεδρίας, με εκατέρωθεν συμβιβασμούς για ύπαρξη ετήσιου στόχου μείωσης του χρέους μικρότερου από αυτόν που ζητά η Γερμανία και σε συνδυασμό με την πορεία του ελλείμματος της κάθε χώρας, ήταν πρώιμο να γίνει αποδεκτή ή να απορριφθεί για κάποιο από τα δύο μέρη.
Οι δαπάνες για πράσινη και ψηφιακή μετάβαση
Απέναντι όμως στη βασική διαβούλευση που συνεχίζεται για τις δύο ηγέτιδες δυνάμεις της Ε.Ε., η Αθήνα βρίσκεται σε έναν πυρετό διαβουλεύσεων με τις υπόλοιπες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου και την Κομισιόν για μια σειρά από κρίσιμες λεπτομέρειες της όποιας συμφωνίας, οι οποίες αναμένεται να είναι καθοριστικές για την εφαρμογή του.
Ως βασική θέση για την πολιτική συμφωνία η Ελλάδα υποστηρίζει ότι θα πρέπει να υπάρχουν κανόνες, αλλά αυτοί δεν θα πρέπει να πνίγουν την ανάπτυξη, δηλαδή να επιβάλλουν πολιτικές λιτότητας, για να μειωθεί το χρέος. Μέσα από αυτό η Ελλάδα αλλά και οι υπόλοιπες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου αλλά και του Βορρά (όπως, π.χ., η Ολλανδία) θέλουν να πετύχουν, εκτός από ένα ευέλικτο πλαίσιο αξιολόγησης, και την ευνοϊκότερη μεταχείριση των δαπανών για πράσινη μετάβαση και ψηφιακή σύγκλιση, πέραν αυτών που εξασφαλίζουν τα χρηματοδοτικά εργαλεία της Ε.Ε., όπως το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ 2021-2027. Ως βασικά επιχειρήματα η ομάδα της Ελλάδας επικαλείται εκθέσεις της Κομισιόν και για τα δύο θέματα. Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά την ψηφιοποίηση, επικαλείται την έκθεση για ανταγωνιστικότητα της Ε.Ε., η οποία συζητήθηκε στο Eurogroup της προηγούμενης εβδομάδας, που σημειώνει το έλλειμμα σε επενδύσεις ψηφιοποίησης. Σε ό,τι αφορά τις πράσινες δαπάνες, επικαλείται παλαιότερη έκθεση της Επιτροπής σύμφωνα με την οποία η μετάβαση σε μια οικονομία μηδενικών ρύπων μέχρι και το 2050 θα απαιτήσει επενδύσεις 650 δισ. ευρώ πλέον των όσων έχουν ήδη προγραμματιστεί από τα κράτη-μέλη.
Οι αμυντικές δαπάνες
Ένα ακόμα πιο ειδικό θέμα για την Ελλάδα, αλλά και την Πολωνία, την Εσθονία, τη Λιθουανία και τη Σλοβακία, είναι η αντιμετώπιση ων αμυντικών δαπανών στο έλλειμμα. Τούτο με δεδομένο ότι, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, αλλά και της αβεβαιότητας στη Μέση Ανατολή, τέτοιου είδους δαπάνες θα αυξηθούν σχεδόν οριζόντια σε όλη την Ε.Ε., ακόμα και σε χώρες όπως η Γερμανία, οι οποίες δεν βρίσκονται στα ανατολικά σύνορα της Ε.Ε. Η αρχική αντιμετώπιση από την Κομισιόν την άνοιξη ήταν αρνητική. Τώρα, όμως, η κατάσταση έχει αλλάξει και το θέμα συζητείται.
Η ομάδα των χωρών που πιέζει για το θέμα μπορεί να δεχθεί τη μη εγγραφή στο έλλειμμα ακόμα και ενός μέρους των αμυντικών δαπανών. Για παράδειγμα, τη μη εγγραφή στο έλλειμμα των δαπανών πέραν αυτών που επιβάλλει το ΝΑΤΟ στους συμμάχους του, δηλαδή το 2% του ΑΕΠ. Αν η πρόταση αυτή περάσει, ακόμα και αν συνδεθεί με συγκεκριμένες υποχρεώσεις (π.χ. την ένταση στην παραγωγή πυρομαχικών για όλη την Ε.Ε.), η Ελλάδα, με δεδομένες τις μεγάλες παραλαβές οπλικών συστημάτων που προγραμματίζει τα επόμενα χρόνια, θα έχει επιπλέον ετήσιο δημοσιονομικό χώρο από 1,5 δισ. ευρώ μέχρι και 3 δισ. ευρώ την επόμενη 10ετία.
Καθαροί όροι
Επίσης, η Αθήνα, έχοντας περάσει όχι ένα, αλλά τρία δύσκολα προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής, θέλει να ξέρει αν τα τετραετή προγράμματα που θα συμφωνηθούν με την Κομισιόν, ειδικά για τα υπερχρεωμένα κράτη όπως η Ελλάδα, θα έχουν “καθαρούς όρους”. Ότι, δηλαδή, οι στόχοι της δημοσιονομικής προσαρμογής που θα συμφωνούνται για κάθε χρόνο μεταξύ της Αθήνας και της Κομισιόν θα βασίζονται σε αντικειμενικά κριτήρια, με βασικό τον οικονομικό κύκλο της χώρας, και δεν θα προέρχονται από προτροπές ή πιέσεις των μεγάλων οικονομιών της Ε.Ε., όπως συνέβη με την Ελλάδα κατά την περίοδο των Μνημονίων.
Στην ίδια λογική, θα πιέζει να διευκρινιστεί άμεσα τι θα γίνει με τα ενδεχόμενα “υπερπλεονάσματα”. Με βάση ότι μοναδικό κριτήριο αξιολόγησης θα είναι η οροφή αύξησης στις καθαρές πρωτογενείς δαπάνες, η Ελλάδα ζητά να μάθει, αν η οικονομία ξεπεράσει τους στόχους στα έσοδα, αν θα μπορεί να χρησιμοποιήσει την υπέρβαση ως μέρισμα ανάπτυξης ή θα πρέπει να μειώσει με το σύνολο του πλεονάσματος το χρέος της. Συμβιβαστικά, η Ελλάδα μπορεί να δεχθεί και μια ενδιάμεση λύση. Δηλαδή τη διάθεση μέρους της υπεραπόδοσης της οικονομίας στο χρέος, με το υπόλοιπο να μπορεί να διατίθεται σε επενδύσεις, κοινωνική πολιτική ή και μείωση φόρων.