Του Νίκου Ρουσάνογλου
Σε όλο και πιο χαμηλό επίπεδο υποχωρεί το απόθεμα των διαθέσιμων προς ενοικίαση κατοικιών, τόσο στην Αττική, όσο και στη Θεσσαλονίκη. Την ίδια στιγμή, οι τιμές συνεχίζουν να “σκαρφαλώνουν” σε επίπεδο που υπερβαίνει κατά πολύ την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών, με βάση τα εισοδήματά τους, ειδικά στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα. Κατά την διάρκεια του τελευταίου 12μήνου, οι διαθέσιμες προς ενοικίαση κατοικίες στο κέντρο της Αθήνας υποχώρησαν κατά 17% από 15.347 σε 12.713 κι ενώ πριν από μόλις 2-3 χρόνια, ο αριθμός τους ξεπερνούσε τις 20.000.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία των αγγελιών της “Χρυσής Ευκαιρίας, η προσφορά διαμερισμάτων έως 80 τ.μ. μειώθηκε κατά 15,5% σε 8.640, με αποτέλεσμα η μέση ζητούμενη τιμή να αυξηθεί σε 10,3 ευρώ/τ.μ., που αποτελεί ετήσια μεταβολή κατά 8,7%. Αντίστοιχα, στην κατηγορία των διαμερισμάτων από 81 έως 120 τ.μ., τα διαθέσιμα διαμερίσματα μειώθηκαν κατά 21,1% σε 3.105 (από 3.937 που ήταν πέρσι), κάτι που ώθησε τα ενοίκια σε ετήσια άνοδο κατά 10,1% σε 9,2 ευρώ.
Ανάλογη εικόνα καταγράφεται και στον Πειραιά, όπου το απόθεμα των προς ενοικίαση κατοικιών, μειώθηκε κατά 27% σε 3.148, από 2.286 πέρσι. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα προς ενοικίαση μικρά διαμερίσματα έως 80 τ.μ. μειώθηκαν κατά 35% σε μόλις 1.327, από 2.043, με αποτέλεσμα οι τιμές των ενοικίων να σημειώσουν άνοδο κατά 11,4% σε 9,77 ευρώ. Όσον αφορά τα διαμερίσματα από 81 έως 120 τ.μ., καταγράφεται μείωση κατά 15,2% σε 796, από 939 πέρσι, ενώ η αύξηση των ενοικίων διαμορφώθηκε σε 10,8%, ή 8,41 ευρώ/τ.μ.
Ανάλογη εικόνα, με ελάχιστες εξαιρέσεις, παρατηρείται και σε διάφορες επιμέρους περιοχές της Αττικής.
Για παράδειγμα, στου Ζωγράφου, η διαθεσιμότητα ακινήτων 81-120 τ.μ. έχει μειωθεί κατά 29% σε ένα χρόνο, σε μόλις 219 μονάδες, από 308 πέρσι. Στην Αγία Παρασκευή, στην ίδια κατηγορία επιφάνειας, που άλλωστε είναι και από τις δημοφιλέστερες για οικογένειες, διατίθενται σήμερα μόλις 287 διαμερίσματα, 45% λιγότερα από πέρσι. Στον Άλιμο, η μείωση είναι 19,4% σε 353 διαμερίσματα, ενώ στο Περιστέρι και την Καλλιθέα, δύο από τους μεγαλύτερους δήμους της Αττικής, τα διαμερίσματα 81-120 τ.μ. καταγράφουν πτώση κατά 17% (σε 339) και 26,1% (σε 331) αντίστοιχα.
Ακόμα πιο μεγάλη είναι η πτώση του αποθέματος στην Θεσσαλονίκη, όπου τα προς ενοικίαση διαμερίσματα έχουν μειωθεί κατά 34,6%, από 3.319 πέρσι, σε 2.169 φέτος. Η μεγαλύτερη μείωση εντοπίζεται στην κατηγορία των ακινήτων 81-120 τ.μ., όπου τα διαθέσιμα ακίνητα δεν ξεπερνούν τα 524, από 850 πέρσι, μια πτώση κατά 38,4%. Έτσι, το μέσο ζητούμενο ενοίκιο αυξήθηκε κατά 13,6% σε 7,18 ευρώ/τ.μ.
Τα στοιχεία αυτά αποκαλύπτουν μια πολύ δύσκολη κατάσταση για χιλιάδες ενοικιαστές και την μεγάλη δυσκολία των νέων νοικοκυριών, όχι μόνο να ανταποκριθούν στα υψηλά ενοίκια, αλλά ακόμα και στο να βρουν κάποιο ακίνητο, που είναι το αρχικό ζητούμενο. Όσον αφορά το ίδιο το απόθεμα των διαθέσιμων κατοικιών, όπως αντιλαμβάνεται κανείς, σε μεγάλο ποσοστό είτε πρόκειται για απρόσιτα ακίνητα, λόγω πολύ υψηλών τιμών, είτε για πολύ χαμηλής ποιότητας, κάτι που καθιστά την εύρεση κατάλληλου ακινήτου ακόμα δυσκολότερη. Όταν μάλιστα βρεθεί ένα σχετικά αξιοπρεπές διαμέρισμα με σχετικά “λογική” τιμή, μπορεί και να μισθωθεί αυθημερόν από την δημοσίευση της αγγελίας. Άλλα πάλι ακίνητα δεν προλαβαίνουν καν να φτάσουν στο στάδιο της αγγελίας, καθώς εξασφαλίζουν νέο μισθωτή μέσω γνωριμιών του ιδιοκτήτη (π.χ. γείτονες, συγγενείς και φίλοι), χωρίς να χρειαστεί προώθηση σε κάποια ψηφιακή πλατφόρμα.
Όπως εξηγούν στελέχη της αγοράς ακινήτων, η κατάσταση αυτή αναμένεται να επιδεινωθεί ακόμα περισσότερο το επόμενο διάστημα, εκτός κι αν υπάρξει μεγάλη ανταπόκριση στην παροχή κινήτρων φοροαπαλλαγής για την αξιοποίηση κενών/κλειστών κατοικιών μέσω μακροχρόνιων μισθώσεων, διάρκειας τουλάχιστον τριών ετών. Πάντως, είναι τέτοια η ζήτηση και τόσο χαμηλή η προσφορά, ώστε θα απαιτηθεί μεγάλο χρονικό διάστημα, έως ότου αποκατασταθεί το ισοζύγιο προσφοράς/ζήτησης. Αυτό οφείλεται τόσο στην συγκέντρωση μεγάλου πληθυσμού της χώρας, στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα της Αττικής και της Θεσσαλονίκης, όσο και στην αδυναμία των νοικοκυριών να αποκτήσουν το δικό τους ακίνητο.
Κατά τα χρόνια πριν την οικονομική κρίση, το 80% των νέων νοικοκυριών προχωρούσε σε αγορά κατοικίας, λόγω της ευκολίας πρόσβαση σε τραπεζική χρηματοδότηση και το υπόλοιπο 20% μίσθωνε. Σήμερα, υπολογίζεται ότι πάνω από το 90% μισθώνει υποχρεωτικά λόγω οικονομικής αδυναμίας και μόλις το υπόλοιπο 10% προχωρά σε αγορά ακινήτου. Στον αντίποδα, η αγορά ακινήτων εξακολουθεί να λειτουργεί όπως λειτουργούσε πριν την κρίση, δηλαδή τα πωλούμενα ακίνητα είναι πολλαπλάσια εκείνων που διατίθενται προς ενοικίαση. Ως εκ τούτου, δύσκολα αναμένεται άμεση αντιστροφή της υφιστάμενης πραγματικότητας.